Op een warme zomerdag reis ik af naar ‘s-Hertogenbosch om verder te gaan met het Zuiderwaterliniepad. Eerst ga ik een stukje terug op het pad om Fort Crèvecoeur te bewonderen, daarna vervolg ik mijn wandeling langs rivier de Maas tot aan het plaatsje Maren-Kessel.
Waar is Fort Crèvecoeur?
Bij bushalte Treurenburg in ‘s-Hertogenbosch stap ik uit en steek meteen de weg over om een rondje langs Fort Crèvecoeur te wandelen. Ik passeer een gemaal en zet voet richting het fort. Dit fort had ik de vorige keer overgeslagen, maar dat had ik beter niet kunnen doen. Het is namelijk inmiddels zomer en de welend groeiende vegetatie ontneemt me het zicht op het fort. Voordat ik er erg in heb, ben ik het fort al voorbij. Alleen een informatiebord laat weten dat hier ergens Fort Crèvecoeur moet zijn. Het fort-terrein is ook niet begaanbaar, omdat het voor militaire doeleinden wordt gebruikt.
Fort Crèvecoeur is in de 16e eeuw gebouwd ter verdediging van de stad ‘s-Hertogenbosch bij de monding van de Dieze in de Maas. De naam Crèvecoeur betekend hartepijn in het Frans en is te danken aan gesneuvelden en overlast door belegeringen door meerdere vijanden in het verleden. Zowel het Hollandse, Franse, Spaanse als het Duitse leger hebben deze plek bezet.
Heden ten dage wordt het fort gebruikt als militair depot en oefenterrein.
Bron: Zuiderwaterlinie
Door de Maasuiterwaarden
Dat was een beetje zonde van de tijd. Snel verder met de route. Ik ga een spoorbrug onderdoor en ben meteen bij rivier de Maas uitgekomen, aan de rand van ‘s-Hertogenbosch. De route van het Zuiderwaterliniepad gaat over de dijk, maar de uiterwaarden zijn ook begaanbaar en dat lijkt me leuker om doorheen te lopen. Dat is een uitstekend besluit, want ik wandel door een zee van gele bloemetjes dicht langs de waterlijn. Ik passeer een kudde koeien en oeverzwaluwen maken buitelingen om me heen in de lucht.
Even later kan ik niet meer verder en ga de dijk op. Na een stukje over de dijk kan ik nogmaals de uiterwaarden in, alweer afwijkend van de route. Ik waag het er op en ga de dijk weer af. Deze uiterwaarden zijn een stuk dichter begroeid en ik hoop dat het pad niet doodloopt, volgens google maps zou ik hier gewoon verder kunnen lopen.
Ware het niet dat ik op een kudde koeien stuit. Ze komen mij tegemoet midden op het pad. Schijterd dat ik ben ga ik toch terug richting de dijk. Vanaf nu volg ik maar de echte route van het Zuiderwaterliniepad, totdat ik daadwerkelijk de uiterwaarden in moet volgens de route.
Oud-Empel en Empel
De route leidt me door een plaatsje genaamd Oud-Empel, met prachtige huizen en een klein kapelletje.
Het plaatsje ben ik al snel uit en heb wederom mooie uitzichten over de uiterwaarden. De Maas is vanaf hier bijna niet te zien.
Ik neem een pauze bij een wiel en heb gezelschap van een Romein 😄. Uiteraard geen echte, maar een metalen silhouet van een Romein, want op deze plek heeft ooit de Romeinse Tempel van Empel gestaan. Je kan aan een wiel draaien en er wordt een audiofragment afgespeeld waar de Romein (Keizer Trajanus als ik me niet vergis) een verhaal vertelt over deze plek. Meer informatie hierover op de website van Erfgoed ‘s-Hertogenbosch.
Ik wijk nog verder af van de Maas, want ik moet de sluis bij Empel over. Deze enorme sluis is een vaarverbinding tussen het Máximakanaal en de Maas. Aan de andere kant van de sluis is een natuurpark aangelegd. De route gaat er niet doorheen, dus ik ook maar niet.
Niet veel later kom ik alweer bij een Wiel, dit keer het Groote Wiel. Dit wiel is inderdaad een stuk groter dan de vorige. Het is inmiddels best warm geworden en neem een pauze om wat te eten, drinken en mijn neus in te smeren met zonnebrandcrème.
Toch de uiterwaarden in
De eerstvolgende mogelijkheid om een bus te pakken is in Maren-Kessel en ik ben pas halverwege, dus ik moet een beetje vaart gaan maken.
Andere wandelgids over dezelfde regio
Het volgende plaatsje is aan de beurt genaamd Gewande. Het plaatsje is niet heel groot, de interessantste bezienswaardigheden zijn een paar prachtige huizen en boerderijen, een overblijfsel van een sluis en een pleintje met een kruisbeeld.
Ik loop nog steeds over asfalt en het begint wel wat saai te worden. Maar als je goed kijkt, kom je daar ook leuke dingen tegen, zoals deze rups van de sint-jacobsvlinder.
Eindelijk gaat de route de uiterwaarden in. Eerst neem ik een kijkje vanaf een uitkijkpunt op de Maas, vervolgens wandel ik langs prachtige strandjes aan de oeverlijn.
Het stukje door de uiterwaarden is kort maar krachtig, want er zit een sluis in de weg. Deze moet ik eerst over om aan andere kant nogmaals de uiterwaarden te betreden.
Dit deel door de uiterwaard is lastiger begaanbaar en ik ploeter me door brandnetels, distels en langs braamstruiken (Waarom hebben planten langs voetpaden altijd stekels?!), totdat ik bij een hekje kom. Dit hekje is afgezet met prikkeldraad en is het ook nog geblokkeerd door – jawel – een kudde koeien. Ah nee, nu moet ik weer terug! Vreemd dat het Zuiderwaterliniepad eerst niet door de uiterwaard gaat (waar het wel kan) en hier wel (waar het niet kan). Vloekend en met bezweet hoofd 🤬, ga ik via een zo kort mogelijke weg terug naar de dijk. Vanaf nu blijf ik op de dijk, ook al zegt de route van niet!
Het Wild en Maren-Kessel
Inmiddels afgekoeld, alhoewel het wordt er niet koeler op vandaag, loop ik langs het gehucht Het Wild. De uiterwaarden en de Maas gun ik amper nog een blik waardig en wandel zo snel mogelijk richting het eindpunt.
In de buurt van Maren-Kessel gaat de route toch weer de uiterwaarden in. Zal ik het er op wagen? Ik zie dat het een gemaaid graspad is, dat durf ik wel aan. Het loopt in ieder geval een stuk makkelijker.
Eenmaal bij Maren-Kessel ga ik de dijk op en wordt wederom begroet door een Romein. Ook bij Kessel heeft ooit een Romeinse tempel gestaan. Vanaf hier loop ik naar de dichtstbijzijnde bushalte.
Eindoordeel
Dit deel van het Zuiderwaterliniepad was super, ondanks dat Fort Crèvecoeur in de zomer eigenlijk niet te zien is en dat de routemakers vreemde beslissingen hebben genomen over waar je wel en niet de uiterwaarden in kan.
De route gaat van ‘s-Hertogenbosch tot aan Maren-Kessel geheel langs rivier de Maas, met prachtige uitzichten over deze rivier en de uiterwaarden. Ik zou bij ‘s-Hertogenbosch zeker wel de uiterwaarden in gaan en ten hoogte van Blauwe Sluis juist niet vanwege een onverwachte blokkade.
Tip: de uiterwaarden langs de Maas bij ‘s-Hertogenbosch en Empel zijn in beheer van Natuurmonumenten, er is geen uitgezette route, maar je kunt op je eigen gemak door het natuurgebied struinen.
Meer info:
Route: Etappe 10 ZuiderwaterliniepadWaar: van ‘s-Hertogenbosch naar Maren-Kessel, Noord-Brabant.
Aantal km: +/- 16,5 km
Datum gewandeld: 7 juli 2023
Materialen illustraties: Kleurpotloden voor het kaartje en aquarelverf voor de illustraties
Aantal sterren: ⭐⭐⭐⭐
- OV beginpunt: bushalte Treurenburg, Den Bosch – bus 165 tussen Well en Den Bosch of bus 166 tussen Druten en Den Bosch
- OV eindpunt: bushalte Kerkplein, Maren-Kessel – schoollijn 662 tussen Maren-Kessel en Oss Centraal Station
Pin deze wandeling
Wil je deze Superwandeling ook wandelen? Pin deze wandeling op Pinterest om te bewaren voor later!

Meer wandelingen met onverwachte blokkades
Tijdens het wandelen komt het wel eens voor dat je op onverwachte blokkades stuit (gek genoeg, bij mij meestal een kudde koeien 😂). Hieronder nog een aantal wandelingen waar mijn pad werd geblokkeerd. Je bent alvast gewaarschuwd!
ColourFlux Studio maakt gebruik van zogenaamde affiliate links. Als je een product koopt via de link in een advertentie, ontvangt ColourFlux Studio een klein bedrag. Er zijn geen extra kosten aan verbonden voor de koper.
Terug naar Blog